ZAPADŁI ZÓMK
Młodi chcelë òbezdrzec stôré grodzëskò w Czapielsczim Młënie. Rëszëlë reno z Brodnicë Dólny. Szlë drogą wedle Jezora Òstrzëcczégò. Słuńce fejn swiécëło, jak to òb lato na Kaszëbach. Z lewi stronë mielë jezoro pòmarszczoné drobnyma wałama. Jiskrzëło sã jasnyma łiskama parmieni, jaczé òdbijałë sã òd cemnomòdri wòdë. Wkół stojałë pòrosłé lasama grzëpë, a jezoro westrzód nich wëzdrzało jak pòłożoné w kòlibce ùceszoné dzeckò, jaczimù dlô ùcechë spiéwają ptôchë.
Knôpi i dzéwczãta co sztót przechòdelë kòl jaczigòs pùstégò pòdwòrzô. Stodołë miałë wierzeje szerok òdemkłé a z westrzódka czëc bëło wòniã swiéżégò zbòża. Gbùrzë robilë w pòlu. Tam sam stojałé jesz rzãdë ówsa i żëta. Zemia mienia sã złotima rżëskama i zelonyma łąkama. W pôra placach swiéżo zòrónô zemia òdkra swòjã cemnobruną farwã, co prażonô słùńcem zélnika chùtkò robia sã corôz jasniészô.
Wanożnice sã baro ceszëlë temù wszëtczimù. Mielë jesz przed sobą prawie dwa miesące feriów. Òd pôrã dniów mieszkelë w nômiotach. Bëlë z rozmajitëch placów na Kaszëbach, a znelë sã jesz ze strzédny szkòłë.
Minãłë dwie gòdzënë, jak so tak fejn szlë, a bëlë ju na placu. Tu béł kùńc jezora. Përznã dali widzec bëło pierszé gbùrstwa wsë. Môl ten béł baro mòkri, jakbë to bëłë jaczés błota. Nigdze nie widzelë niczegò, co bë mògło bëc grodzeszczem. Le sama trôwa i trzëcëna. Mòże, czejbë szedł dali, òbôczëłbë cos cekawégò, leno nicht nié miôł chãcë lézc bez błota.
- Czedes wòdë pewno bëło mni – rzekł jeden z beńlów.
- Abò grodzeszcze bëło wëżi – dodôł drëdżi.
- Mòże stojało na òstrowie? – zastanôwiôł sã Radek.
- Chto wié, co sã z nim stało? – pitało sã dzéwczãta.
- Kò to doch są błota i sóm torf, zómk na pewno je zapadłé pòd zemiã.
- Nie wiém, za czim më tu przëszlë. Chcemë le jic nazôd.
- Pòczekôjtaże jesz chwilkã – zawòłôł Radek.
- Za czim? A mòże të môsz chãc dołączëc do naszich prastarków? – smielë sã drëchòwie.
Wszëscë pòmału rëszëlë nazôd, le Radek stojôł i wzérôł na błota. Zdôwało mù sã, że trzëcënë sã rëchają. Zastanôwiôł sã, czë to robi wiater, czë mòże chtos tam je. Jegò drëchòwie nie żdelë na niegò i ju zdżinãle za zôkrãtem.
- Pòczekôjtaże! – zawrzeszczôł. – Tam cos je!
- Pòjle z nama! – òdrzeklë. – Szkòda czasu!
Ale òn nie szedł. Dërch mù sã zdôwało, że chtos, abò cos jidze òd stronë grodzeszcza. Mòże jaczis letnik, co znaje drogã bez błota, abò wãdkôrz. Czekôł, jaż pòdéńdze blëżi i wëléze z krzów. Za chwilã ùzdrzôł czëp głowë pòrosłi jasnyma włosama. Midze trzëcënama zamigòta głowa dzéwczãca. Czej ju wëlazła spòmidze roscenów, Radek ùzdrzôł piãkny dzewùs z wiôldżima, mòdréma òczama. Dzéwczã miało dłudżé, rozpùszczony włosë, wkół głowë òbjãté nôgłówkiem. Bëło dosc wësoczi i widzałé. Szło prosto na Radeka, a z kôżdim ji krokiem knôp dzewòwôł sã corôz barżi. Ni môgł zrozmiec, co ten dzewùs robi tu na błotach. Czemù je òblokłé w jasny, dłudżi kléd, z krótczima, szeroczima, bògato wëszëtima rãkówama? Na ji licach widzôł bùchã i pòczestnotã. Tej sã przekònôł, że na głowie to nie je nôgłówk, le drogô diadéma. Dzéwczã szło na bòsôka, a w delikatny rączce trzëmało piãkné bócëczi. Drëgą rãką przëtrzëmiwało kraj sëkni, co bë sã nie òczapôł. Na òstatkù panna zatrzëma sã przed zadzëwòwónym Radekiem i rzekła zwãcznym, mòcnym głosem:
- Czë të bë mie mógł przeniesc do mòjégò zómkù?
Dlô Radeka to bëło jak nôpiãkniészô mùzyka swiata.
- Jak jô to móm zrobic? – spitôł półprzëtomny.
- Zwëczajno. Wez mie na rãce i nies – òdrzekła.
- Jo, leno... jeszcze sobie chtos pòmësli... .
- Chto? Tu nikògò ni ma, nie bój sã – panna ùspòkòjiwa knôpa.
Radek ùchwëcôł jã mòcno i pòdniósł, a òna gò òbjã za szëjã.
- Biôj, nick sã nie bój. Le do przódkù, a nalézesz drogã.
- Kò tu doch ni ma żódnégò zómkù.
- A wiész të ò tim, że czedës béł?
- Wiém. Leno nick pò nim nie òstało.
- Zapôdł sã pòd zemiã – wëjasnia panna.
- Jakże to? Tak sóm ze se? – dzëwòwôł sã Radek.
- Lecałë lata, mijałë wieczi, przëszłë jiné czasë, jiny lëdze, ùpôdało mòje królestwò, jaż w kùńcu zapôdł sã téż zómk. Zómk bez królestwa je bùten szëkù.
- Bez jaczégò królestwa?
- Królestwa, co òd stalat bëło na ti zemi, królestwa tegò lëdu, jegò mòwë, zwëków, wôrtnosców, rozmiejesz?
- Zaczinóm rozmiec. Le jak jô móm ce zaniesc pòd zemiã? – dzëwòwôł sã beniel.
- Tim sã głowë nia zawracôj. Widzysz cos tam dalij? Dobrze sã przëzdrzij!
- Alaże jo! Co to je? – zawrzeszczôł knôp. Ùzdrzôł, jak czëp wieżë pòdnôszô sã z błotów.
- Terô të widzysz! – cesza sã królewiónka. – Jak të mie tam doniesesz, całi zómk weléze na wiérzch. Dôsz wiarã?
- Jak tu nie dac wiarë taczi piãkny pannie?
- Mùsysz dotrzëmac wszëtczich zastrzégów!
- Jaczich?
- Të ni mòżesz mie spùscëc na zemiã i ni mòżesz sã copac.
- Nick wiãcy?
- Ni mòżesz sã òbezdrzec do tëłu i nie dôj sã nick wmòdlëc.
- To sã dô. Jô jem dobri mëslë.
W ti chwilë ùczëł wòłanié drëchów:
- Radkù! Jes të ògłëpiałi! Chcesz të sã ùtopic?! Pòj nazôd, ale zarô!
Ni mòglë sã gò doczekac, temù sã copnãlë i gò szukelë. Ale, czej gò òbôczëlë, jak szedł drist bez błota z rãkama zdżãtima, jakbë kògòs niósł, ni mòglë sã nadzëwòwac. Czëlë téż, jak gôdôł sóm do se. Czej jich ùczëł, ju chcôł sã òdwrócëc, równak nie zrobił tegò, le szedł dali.
- Radkù! Të wariace! Pòj tu do nas, ale zofort! Të torbò jeden, gdze të lézesz?! – wrzeszczelë na brzegù, ale knôp jakbë nick nie czëł.
Jeden z drëchów chcôł gò retac, le reszta zarô gò zatrzëma:
- Cëż të terô? Jeden topiélc je cë za mało?!
Młodzëzna sã terô pòdzela. Dwóch nôchwatczijszëch pònëkało szukac za telefónem i zwònic za retënkem. Reszta òsta na placu, żebë widzec, co sã bãdze dzało.
A Radek szedł dali i wnetka zdżinął jima z òczów.
- Të dobrze zrobił. To mie sã widzy – cesza sã królewiónka.
W tim chtos rzekł:
- Co të, dzeckò, wëprôwiôsz?
- Ni môsz të nick lepszégò do robòtë?
- Taczi głopòtë cë są we łbie!
- I na co to sã zdô? Do cze cë to je?
- Fantazje! Nëczi! Wëroscesz të w kùńcu z tegò? – przegôdiwelë na zmianã nënka i tatk.
Radek ju chcôł pùscëc dzéwczã. Dobrze, że òno mù szepnãło na ùchò:
- Pamiãtôj, że òni mie nie widzą.
Tédë wëlãkły knôp jął sã òbzérac na stronë i szëkac swòjich starszich. Na òstatkù so przëbôcził, że ni mògą tu bëc, bò są wëjachóny na wczasë. Përznã zmiészóny szedł dalij. Doch wnetka znôwù stanął. Przed nim stoja grëpa lëdzy. Głosno ze sobą rozprôwielë jedny pò pòlskù, drëdżi pò kaszëbskù. Bëlë dosc fejn òblokłi, w anzugach, wëzdrzelë na mądrzélów. Wnetka ùzdrzelë Radeka:
- Co të tu knôpkù robisz? Chto cë pòzwòlëł? Nie wiész të, że to je zakôzóné? – piszcza białka, w jaczi Radek rozeznôł swòjã pierwszą szkólną.
– Jak të sã nazywôsz? Do jaczi chòdzysz klasë? Czë twòji starszi wiedzą, co të tu wëprôwiôsz? Chcesz të zaszkòdzëc jima i sobie? – òstro òdezwôł sã direktor szkòłë.
- Dôjta że pòkù! Te czasë ju sã skùnczëłë – wtrącył jeden w anzugù. A do Radeka rzekł:
- To te dobrze zrobił, knôpie, piãkno. Terô to ju sygnie. Wzerôj! Całô wieża je ju na wiérzchù. Dlô Królewiónczi to je ju dosc. Pòstaw jã na zemiã i pòj tu do nas.
- Kò òn je i tak za dalek zaszłi – òdezwôł sã jesz jeden w anzugù. – Pòlsczi mù dobrze nie jidze, a królewiónka mù w głowie. A anielsczi të znajesz dobrze? Co? Dôj pòkù temù dzewùsowi, a jak nié, to më z tobą jinaczi pògôdómë. A më mòżemë wiele. Nie próbùj sã ò tim przekònac!
- Lepi pòsłëchôj, co Wasta gôdô – òdezwôł sã jesz chtos. – Wa młodi wiedno chceta pò swòjémù. Kò më doch ju dôwno plac dlô królewiónczi mómë nalazłé, a wa le sedzta cëchò. Mùszi dzejac razem, ni mòże sã dzelëc!
Radek słëchôł i nie wiedzôł, co ò tim mëslec. Czëł, że mòc z niegò ùchòdzy. Wzérôł na to towarzëstwò i pòstrzégł, że niejedny są w kaszëbsczich ruchnach, drëdżi czëtają gazétë, w jaczich je përznã kaszëbsczich lëtrów. Chtos nawetka miôł môłi wzérnik:
- Zarô bãdze cos pò kaszëbskù! – rzekł do knôpa. – Wiedno je rôz w tidzéniu.
Pôrã trzëmało jaczis ksążczi, chtos tam cos spiéwôł, chtos sã smiôł, chtos wëgrôżôł, na òstatkù Radek sã znerwòwôł, rëszëł wprzódk robiącë so plac łokcama.
Królewiónka płaka.
- Terô je ju dobrze – rzekł Radek, czej òdeszlë përznã dali. – Wzerôj, twój zómk je widzec prawie całi.
Tak téż bëło. Przed nima stojôł bëlny zómk, wiôldżi i mòcny. Do niegò Radek zaniósł królewiónkã.
Nazôd szedł tą samą drogą, le nikògò ju nie spòtkôł. Dopiérkù na kùńcu ùzdrzôł swòjich drëchów.
- Wejle! Jidze! Całi i zdrów! – zawrzeszczelë, czej gò ùzdrzelë.
- Radkù, të glepéro! Cëż të zrobił? Wiész, jak më mielë ò ce strach!
- Më ju mëslelë, że të jes ùtopiony!
- Jô niósł Królewiónkã! Wa nie widza!
- Jaką Krolewiónkã?
- Z tegò zómkù, hewò – i wskôzôł jima na gromisti zómk, co béł widzec dalij.
- Widzyta tam jaczi zómk? – pitelë sã zdzëwiony sztudérowie.
- Wa nick nie widzyta?
- Gdze?
- Mòże wa mùszita sami przeniesc królewiónkã? – corôz cëszi mówił Radek, a młodi wzérelë na niegò jak na głupégò i wëszczerzelë sã z niegò. – Wa ni môta swòjégò królestwa..., ni mòżeta ùzdrzec zómkù..., ani królewiónczi... .
Na òstatkù Radek òbrócył sã i jesz rôz przezdrzôł na bùszny zómk. Na wieżë stoja królewiónka i jemù cziwa. Zómk dérowôł, jich królestwò òdżëło.
| 
